De verkiezingen voorbije zondag 26 september 2021, parlementsverkiezingen in Duitsland (foto © cc. Pixabay) en gemeenteraadsverkiezingen in Portugal, gaven met het Vlaams Belang bevriende partijen niet wat ze hoopten. Alternative für Deutschland (AfD) haalt met 10,3 % van de stemmen niet meer het electoraal succes van 2017 toen de partij met 12,6 % van de stemmen de derde sterkste Duitse partij werd. Nu is ze de vijfde grootste. Chega haalt bij de gemeenteraadsverkiezingen in Portugal landelijk 4,2 % van de stemmen, en mislukt daarmee in haar betrachting om zoals bij de presidentsverkiezingen in januari met 11,9 % van de stemmen de derde sterkste te zijn. Nu is Chega de zesde grootste partij. Toch zijn AfD en Chega niet geheel ontevreden. AfD en Chega zijn beiden lid van de Identiteit en Democratie-fractie in het Europees Parlement. Samen met partijen als Vlaams Belang, Rassemblement national, Lega…

De Alternative für Deutschland (AfD) werd in 2013 opgericht als een eurosceptische partij in de nasleep van de financiële crisis in Griekenland en de leningen die Duitse banken hadden verstrekt aan Griekenland. Aanvankelijk was het een eerder gematigde partij. Met Frauke Petry als één van de leiders naast oprichter Bernd Lucke, radicaliseerde de partij in extreemrechtse richting. In januari 2017 werd de AfD met Frauke Petry en haar toenmalige echtgenoot, Europees parlementslid Marcus Pretzell, opgenomen in de Europa van de Naties en Vrijheid-fractie in het Europees Parlement waar ook het Vlaams Belang deel van uitmaakte. Toen de leiding van de AfD later datzelfde jaar nog verder radicaliseerde en Frauke Petry haar Die blaue Partei oprichtte, koos men bij de ENV-fractie en het Vlaams Belang partij voor Petry/Pretzell. Het heette dat de AfD te extremistisch was geworden om mee samen te werken.

De AfD werd er niet minder extremistisch op, maar na de Europese Verkiezingen in 2019 werd ze toch opgenomen in de nieuwe fractie in het Europees Parlement van partijen als het Vlaams Belang. Eerder dit jaar werd de extremistische vleugel binnen de AfD, Der Flügel, ontbonden omdat ze onder toezicht stond van de Duitse staatsveiligheid, maar haar leden blijven een beslissende invloed hebben op de hele partij. Naast het pleiten voor een harde lijn over immigratie en het vertrek van Duitsland uit de Europese Unie, verzet de AfD zich tegen de coronamaatregelen, ontkent ze de klimaatverandering en belegt ze vriendschapsbezoeken bij de Braziliaanse president Jair Bolsonaro, en bij aanhangers van de Syrische regering en de niet minder autoritaire Wit-Russische regering.

De AfD probeert mensen te overtuigen, onder andere met een affiche waarin een vakbondsman geciteerd wordt die zegt dat een verkeerd klimaatbeleid honderdduizenden jobs kan kosten (foto’s © cc. Wikimedia/Oxfordian Kissuth en RV).

Zoals bekend zijn de sociaaldemocraten met 25,7 % van de stemmen de grote winnaars bij de jongste parlementsverkiezingen in Duitsland, en gaan ook de groenen (14,8 %) en liberalen (11,5 %) erop vooruit dankzij de jonge kiezers. De radicalisering van de AfD heeft zich niet vertaald in toenemend verkiezingssucces. Met globaal 10,3 % van de stemmen bevestigt de partij wel haar bestaan. Vooral in het voormalige Oost-Duitsland scoort de AfD goed. Het is met 24,6 % van de stemmen de grootste partij gebleven in de Duitse deelstaat Saksen, en met 24 % van de stemmen de grootste partij geworden in de Duitse deelstaat Thüringen. De AfD heeft in deze twee deelstaten evenwel amper meer stemmen gehaald als in 2017. Dat ze er toch bovenuit steekt, is vooral het gevolg van het desastreuze resultaat van de christendemocratische CDU. In het voormalige West-Duitsland gaat de AfD erop achteruit. Om twee Duitse deelstaten te nemen die grenzen aan België: in Noordrijn-Westfalen zakt de AfD van 9,5 naar 7,3 % en in Rijnland-Palts van 11,2 naar 9,2 %. In Berlijn zakt de AfD van 12 naar 8,4 %. Voor de volledigheid: de lapzwanzen van het neonazistische Der Dritte Weg haalden in Saksen 4.285 stemmen (0,2 %), en in Beieren 3.545 stemmen (0,05 %).

In Portugal noemen de vrienden van het Vlaams Belang zich Chega (“Basta”, “Genoeg”). De partij ontstond uit een samenwerkingsverband tussen enkele rechts-nationalistische en christelijke partijtjes. In een interview met het Vlaams Belang Magazine verduidelijkte oprichter André Ventura: “We hebben genoeg van de oude politieke garde die ons mooie land heeft laten verkommeren en die enkel aan zichzelf heeft gedacht. (…). Wij zijn voor een fier en sterk Europa, maar niet voor het geldverslindende bureaucratische Europa dat er enkel maar is voor haar eigen linkse elite.” In eigen land formuleert Ventura het brutaler. Hij pleitte ervoor om de Sinti- en Roma-bevolking in Portugal in kampen op te sluiten, en noemt de zwarte bevolking die afstamt uit voormalige Portugese kolonies als Mozambique en Angola “bandieten”. Desondanks organiseerde Chega twee marsen onder het motto ‘Portugal is niet racistisch’.

Net zoals in Duitsland won in Portugal de sociaaldemocratische partij globaal de verkiezingen. In Portugal, waar ze bij de gemeenteraadsverkiezingen landelijk 34 % van de stemmen behaalde, verloor ze wel het bestuur over de steden Lissabon en Coimbra. Chega kreeg landelijk 208.178 stemmen oftewel 4,2 % van de stemmen. Een pak minder dus dan de 497.746 stemmen (11,9 %) die André Ventura bij de Portugese presidentsverkiezingen op 24 januari 2021 behaalde. Deze keer was Ventura kandidaat in Moura, een stad met een 15.000 inwoners in het zuiden van Portugal. Ventura dacht met Chega als grootste partij uit de stembus te komen, maar Chega werd de derde grootste na de sociaaldemocraten en een coalitie van communisten en groenen. Met 14,4 % van de stemmen in Moura is Ventura veraf van de 30,9 % die hij in Moura bij de presidentsverkiezingen behaalde.

Gerolf Annemans op bezoek bij Chega, met rechts van hem (eerste van links op de foto) oprichter en partijleider André Ventura (foto © Facebook).

Alternative für Deutschland (AfD) en Chega: ze gaan er beide op achteruit, maar bevestigen zich als politieke kracht.