Vandaag, zondag 15 maart 2020, wordt in Frankrijk de eerste ronde gehouden van de gemeenteraadsverkiezingen. Tenzij er vandaag een absolute meerderheid is voor een lijst, volgt volgende zondag 22 maart 2020 een tweede stemronde voor de lijsten die bij de eerste stemronde minstens 10 % van de stemmen kregen. Intussen kunnen we een bilan opmaken van het beleid in de steden en gemeenten die sinds 2014 bestuurd worden door een burgemeester van het Front national (FN), sinds 1 juni 2018 het Rassemblement national (RN). De partij van Marine Le Pen (foto hierboven © cc. Flickr/Rémi Noyon).

Er blijven nog acht gemeenten over met een RN-bestuur sinds 2014, negen als men er het zevende district van Marseille bij neemt. Vooreerst Hénin-Beaumont, waar RN-vicevoorzitter Steeve Briois burgemeester is en Marine Le Pen officieel woont (gemeente met 26.000 inwoners, in het departement Pas-de-Calais). En voorts: Beaucaire (17.000 inwoners, Gard), Fréjus (53.000 inwoners, Var), Hayange (16.000 inwoners, Moselle), Le Luc (11.000 inwoners, Var), Le Pontet (18.000 inwoners, Vaucluse), Mantes-la-Ville (45.000 inwoners, Yvelines) en Villers-Cotterêts (11.000 inwoners, Aisne).

Marine Le Pen verloor de steun van Robert Ménard, burgemeester van Béziers (76.000 inwoners, Hérault). Ménard ging de verkiezingen in 2014 in zonder enige lidkaart, maar met de steun van het FN. Intussen kwam het tussen Ménard en Marine Le Pen tot een breuk. Ménard is nu lid van een andere extreemrechtse partij die hem in 2014 steunde, Debout la France. Marine Le Pen verloor ook de steun van Marc-Etienne Lansade, burgemeester van Cogolin (12.000 inwoners, Var). Lansade hernieuwde zijn FN-lidmaatschap niet meer na het vertrek uit het FN in 2017 van Marine Le Pens nichtje Marion Maréchal.

Midden de jaren negentig van de vorige eeuw veroverde het FN het burgemeesterschap van Marignane (34.000 inwoners), Orange (30.000 inwoners), Toulon (172.000 inwoners) en Vitrolles (33.000 inwoners) in het zuid-oosten van Frankrijk. Alle toenmalige burgemeesters, met uitzondering van Jacques Bompard, de burgemeester van Orange, zijn binnen de kortst mogelijke termijn van het politiek toneel verdwenen na slecht bestuur en extreem cliëntisme. In 2005 stapte Bompard op bij het FN om zijn eigen politieke partij op te richten, Ligue du Sud. Een van de tegenkandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen vandaag in Orange is Bompards oud-kabinetschef Xavier Magnin. Magnin wordt gesteund door Marine Le Pen.

Maandag 20 november 1997. Filip Dewinter (tussen de gehelmde Antwerpse politieagenten op de eerste foto hierboven) wil eerste schepen in Vitrolles Hubert Fayard laten zien hoe het er in de Antwerpse gemeenteraad aan toe gaat. Het is spitsroeden lopen op de Grote Markt van Antwerpen waar enkele duizenden antifascisten verzameld zijn, en in het stadhuis zijn alle plaatsen voor het publiek bezet door weerstanders en andere antifascisten. Fayard zal de binnenkant van het Antwerps stadhuis pas ’s anderendaags zien bij een privé-rondleiding door Dewinter (foto’s © AFF).

Wat waren de opvallendste feiten in de RN-gemeenten? In Hénin-Beaumont, Beaucaire en Fréjus wordt in 2016 een charter tegen migranten opgesteld. In Fréjus gaat dit gepaard met een kruistocht om een plaatselijke moskee af te breken. In Hayange wordt een jaarlijks “feest van het varken” ingericht. Officieel heeft dat niets te maken met dat varkensvlees voor moslims haram is. Een ander issue is het niet langer subsidiëren tot en met het wegjagen van organisaties zoals ‘Secours populaire’ in Hayange, een organisatie opgericht in 1945 die zich inzet voor de bestrijding van armoede en discriminatie, en het uit een lokaal in het stadhuis zetten van de Liga voor Mensenrechten in Hénin-Beaumont.

In Villers-Cotterêts weigert burgemeester Franck Briffaut deel te nemen aan de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij. Hij stopt de ondersteuning aan scholen voor hun programma’s over talen en culturen uit de landen van herkomst van een aantal schoolkinderen. Artiesten die deelnemen aan het Fête de la Musique moeten een clausule van politieke neutraliteit tekenen. Een boek dat onder andere aandacht heeft voor de opgang van extreemrechts wordt weggehaald uit een tentoonstelling in een lokaal van de gemeente.

Terwijl er in Frankrijk een veel striktere scheiding tussen kerk en staat is dan bij ons, worden in de stad- en gemeentehuizen van Béziers, Hénin-Beaumont en Beaucaire kerststallen geplaatst. Spijts hij hiervoor veroordeeld is door een rechtbank zet Julien Sanchez, de burgemeester van Beaucaire, elk jaar weer een kerststal op in zijn gemeentehuis. In Beaucaire en Béziers worden straatnamen veranderd om te herinneren aan de tijd dat Algerije nog een Franse kolonie was. In Fréjus wordt om diezelfde reden een monument geplaatst. Stéphane Ravier, boegbeeld van het RN in het zevende district van Marseille, zegt aan het televisiestation BMF-TV dat mocht hij burgemeester van Marseille zijn, hij de Algerijnse vlaggen in Marseille zou verbieden.

In alle FN-steden en gemeenten wordt de gemeentelijke politie versterkt. Naast manschappen komen er ook videocamera’s bij (Hénin-Beaumont, Beaucaire…) tot en met een hondenbrigade om ’s nachts te patrouilleren (Pontet). De belastingen worden overal verlaagd, maar met slechts een symbolisch bedrag. In Hénin-Beaumont bijvoorbeeld worden de belastingen met 3 % verlaagd, maar blijven de belastingen torenhoog. In meerdere FN-steden en gemeenten wordt een uitverkoop van het gemeentelijk patrimonium gehouden (Fréjus, Beaucaire…).

De RN-burgemeester van Hayange, Fabien Engelmann, probeert ‘Secours populaire’ weg te jagen uit zijn gemeente omdat de organisatie teveel hulp zou bieden aan allochtone en andere arme mensen. Onder het vorig gemeentebestuur kreeg ‘Secours populaire’ een lokaal van de gemeente, en dat vecht Engelmann al enige tijd aan bij een rechtbank. ‘Secours populaire’ wordt intussen niet langer gesubsidieerd door de gemeente Hayange (foto bij gelegenheid van een Kerstfeestje bij ‘Secours populaire’ in Hayange © Facebook).

Gemeenschappelijk aan het beleid in de RN-gemeenten is: het pesten van allochtonen en organisaties actief rond mensenrechten, ingrijpen op de culturele vrijheid, promoveren van de katholieke godsdienst en het koloniaal verleden, versterken van de gemeentelijke politie en uitverkopen van het gemeentelijk patrimonium.

Het aantal gemeenten met meer dan 3.500 inwoners waar het RN lijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen indiende, daalde van 545 in 2014 naar 392 gemeenten in 2020. De gemeenteraadsverkiezingen in 2014 leverden bijna 1.500 gemeenteraadsleden op voor het FN, waarvan in de loop der jaren een 500-tal is opgestapt. Het aantal gemeenten met meer dan 9.000 inwoners waar het RN lijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen indiende, daalde van 422 naar 302. In het zuiden van Frankrijk ging het aantal RN-lijsten achteruit; in het noorden van Frankrijk, in het departement Pas-de-Calais waar het RN sterk staat, zijn er een aantal gemeenten waar voor het eerst een RN-lijst werd ingediend.

Overzicht van waar in Frankrijk RN-lijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen vandaag en volgende zondag ingediend werden (Grafiek © Fondation Jean Jaurès).

In Frankrijk geldt geen stemplicht. Het resultaat van de gemeenteraadsverkiezingen is bijgevolg in de eerste plaats het gevolg van wie wél en wie niét gaat stemmen. Volgens een peiling zou 28 % van de geregistreerde kiezers twijfelen om naar de stembus te gaan uit angst voor het coronavirus. Volgens de Franse media zou dat in voorkomend geval vooral de zetelende burgemeesters van de sociaaldemocratische Parti Socialiste en van de liberaal-conservatieve Les Républicains goed uitkomen. Mee van zo’n zaken hangt af door wie een gemeente de volgende zes jaar bestuurd wordt.